در این مقاله از نیک پلیمر، درباره نحوه انتخاب سیستم آبیاری مناسب خواهید خواند.
اگر تا به حال تجربه کشت محصولات کشاورزی را داشته باشید حتما قبل از شروع به کار این سوال را از خود پرسیده‌اید که چه نوع سیستم آبیاری برای محصول من مناسب است؟
انتخاب بهترین روش آبیاری در مزارع کشاورزی کار آسانی نیست، چرا که عوامل مختلفی در انتخاب یک سیستم آبیاری ایده‌آل دخیلند. پس لازم است تا قبل از انتخاب و اقدام به خرید تجهیزات آبیاری، این عوامل در نظر گفته شده تا بهترین نتیجه حاصل شود. تا پایان با ما همراه باشید.
در صورت تمایل می توانید از محصولات نوار آبیاری قطره ای و لوله پلی اتیلن دیدن فرمایید.
نحوه انتخاب سیستم آبیاری مناسب
طراحان یا مجریان سیستم‌های آبیاری نه تنها باید به عوامل درونی یک مزرعه توجه کنند بلکه باید از محیط بیرونی نیز آگاه باشند. برای مثال سیستم آبیاری یک مزرعه باید با سایر عملیات زراعی مانند آماده‌سازی زمین، کاشت و برداشت سازگار باشد. مالکیت شخصی یا استیجاری بودن زمین نیز در انتخاب سیستم آبیاری موثر است. شما همچنین ممکن است تجهیزاتی مانند یک چاه یا واحد پمپاژ داشته باشید و بخواهید سیستم آبیاری را با این تجهیزات موجود تطبیق دهید. نادیده گرفتن هر یک از این عوامل ممکن است منجر به عملکرد نادرست سیستم آبیاری گردد.
عوامل مؤثر در انتخاب سیستم آبیاری
توپوگرافی زمین:
یکی از عوامل اصلی مؤثر بر انتخاب بهترین سیستم آبیاری، توپوگرافی زمین است. توپوگرافی شامل شیب زمین، پستی و بلندی‌ها، موقعیت و ارتفاع منبع آب نسبت به سطح مزرعه، مساحت و کرت‌بندی مزارع، دسترسی به راه‌‌های ارتباطی، دسترسی به خطوط تاسیساتی (گاز، برق، آب و غیره) و… می‌باشد. در بین این موارد، “شیب مزرعه” و “یکنواختی آن”، دو عامل مهم در توپوگرافی زمین به حساب می‌آیند.
برخی از سیستم‌های آبیاری ممکن است به ویژگی‌های توپوگرافی خاصی نیاز داشته باشند. به عنوان مثال، آبیاری سطحی غالبا به سطحی با شیب یکنواخت نیاز دارد. بهتر است شیب زمین در سیستم‌های آبیاری سطحی در محدوده 0 تا 5% باشد. البته وجود شیب یکنواخت باید طوری تنظیم گردد تا از رواناب جلوگیری نماید. در زمین‌هایی با شیب بالاتر از 10% می‌توان از روش آبیاری قطره‌ای و قطره چکانی استفاده نمود.
خاک:
ساختار و بافت خاک و از سوی دیگر ظرفیت نگهداری آب، میزان جذب و عمق موثر خاک؛ معیارهای اصلی بر نوع سیستم آبیاری انتخابی ما هستند. خاک‌های شنی معمولاً دارای جذب بالا و ظرفیت نگهداری پایین آب هستند. در طرف دیگر خاک‌های رسی هستند که میزان نفوذپذیری کم و نگهداری بالای آب را به همراه دارند.
نوع خاک یک منطقه، نه تنها بر روش آبیاری بلکه بر زمان انجام آبیاری تأثیرگذار است. خاک‌های شنی معمولاً به تعداد دفعات آبیاری بیشتری برای حفظ رطوبت در ناحیه ریشه نیاز دارند. در صورتی که خاک‌های رسی می‌توانند رطوبت را برای مدت طولانی‌تری نسبت به خاک‌های شنی نگه دارند به دفعات آبیاری کمتری نیاز دارند.
خاک‌هایی با بافت متوسط بهترین خاک برای آبیاری قطره ای هستند که به راحتی می‌توان با قطره‌چکان‌های تنظیمی نیاز آبی محصول را تامین کرد. همچنین استفاده از سیستم آبیاری قطره ای در خاک‌های شور و قلیایی نیز باید با ملاحظاتی انجام شود. با داشتن چنین اطلاعاتی از خاک می‌توان بهترین سیستم آبیاری را برای استفاده در زمین انتخاب نمود تا تامین مداوم آب تضمین گردد.
هزینه‌ها و امکان‌سنجی اقتصادی:
هزینه اجرای هر سیستم آبیاری از عوامل بسیار مهمی است که در وهله اول مورد توجه کشاورزان قرار می‌گیرد. چرا که نوع سیستم آبیاری انتخاب شده، یک تصمیم اقتصادی مهم به شمار می‌رود. در تولید محصولات زراعی، بزرگ‌ترین هدف کاهش هزینه تولید و در عین حال به حداکثر رساندن بازدهی محصولات است. برای رسیدن به پایین ترین هزینه با بالاترین بازده ممکن است به یک سیستم آبیاری نیاز باشد که از نظر مصرف انرژی، مصرف آب، هزینه تعمیر و نگهداری، نیاز به نیروی کار، آماده‌سازی زمین، استهلاک و عمر مفید، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه‌تر باشد.
برخی از سیستم‌های آبیاری ازجمله سیستم‌های آبیاری تحت فشار سرمایه‌گذاری اولیه و همچنین هزینه‌های عملیاتی بالایی دارند، اما نیاز کمتری به نیروی کارگری داشته و می‌توانند صرفه‌جویی بالایی در مصرف آب داشته باشند. از جمله این سیستم‌ها می‌توان به سیستم‌های آبیاری هوشمند اشاره کرد.
در آبیاری هوشمند اطلاعات لحظه‌ای از شرایط زمین، آب و هوا و محصول از طریق سنسورها و کنترلرهای مخصوص جمع‌آوری شده و آبیاری بر اساس تحلیل این اطلاعات انحام می‌شود. از طرف دیگر، برخی از سیستم‌های آبیاری، میزان سرمایه‌گذاری اولیه پایینی دارند، اما ممکن است نیازمند تعداد نیروی کار بالایی باشند. از طرفی سیستم‌های آبیاری قطره ای اگرچه هزینه اجرای اولیه بالایی دارد اما با افزایش راندمان آبیاری و کاهش مصرف آب هزینه‌های انجام شده را در بلند مدت جبران خواهد کرد.
در صورت تمایل می توانید از محصولات ما دیدن فرمایید:
شرایط آب‌و‌هوایی:
آب و هوا در انتخاب سیستم آبیاری نقش بسزایی دارد. استفاده از سیستم‌های آبپاش بارانی در مناطق بادخیز عملکرد مناسبی نداشته و توصیه نمی‌شود، چراکه به دلیل وزش بادهای شدید، میزان تبخیر از سطح گیاهان بالاتر رفته و هدر رفت آب افزایش خواهد یافت. اما وزش باد در عملکرد سیستم‌های آبیاری قطره ای تاثیر چندانی ندارد و به خوبی می‌توان در مناطق بادخیز از آن استفاده نمود. به همین دلیل لازم است برنامه‌ریزی به صورت فصلی تنظیم گردد تا بهترین محصولات با بازدهی بالا برداشت شود.
از طرفی الگوی بارندگی در هر منطقه می‌تواند در انتخاب سیستم آبیاری نقش داشته باشد. در مناطقی که بارندگی زیاد است، استفاده از آبیاری بارانی توجیه اقتصادی نخواهد داشت چرا که همزمانی آبیاری و بارندگی سبب ایجاد روان‌آب در زمین شده و به محصولات آسیب می‌رساند.
منابع آب:
کمیت و کیفیت آب آبیاری همواره از موارد بسیار مهم در انتخاب نوع سیستم آبیاری تلقی می‌شود. محصولات کشاورزی در دوره رشد، نیاز به تامین مداوم آب دارند. بنابراین، انتخاب یک منبع آب با دبی مناسب گزینه بسیار مهمی می‌باشد. از طرفی برای اطلاع از کیفیت آب لازم است تا نمونه آب منطقه به آزمایشگاه‌های آب سپرده شده تا درصد مواد آلی و معدنی آن مشخص شود.
کیفیت آب آبیاری تاثیر مستقیمی در عملکرد آبیاری قطره ای دارد چرا که می‌تواند باعث ایجاد رسوب و گرفتگی در نازل‌ها گردد. برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از سیستم فیلتراسیون از الزامات سیستم های ابیاری قطره ای است. البته برای رفع این گرفتگی‌ها متناسب با عامل ایجاد گرفتگی راه‌حل‌های مختلفی وجود دارد که در مقاله آموزش باز کردن گرفتگی سیستم آبیاری قطره ای به تفصیل بدان پرداخته شده است. پس قبل از انتخاب سیستم لازم است تا از کیفیت آب اطمینان حاصل شود.
نوع محصول:
سیستم‌های آبیاری، شرایط محیطی مختلفی مانند رطوبت، دما و هوادهی خاک را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این سیستم‌ها با مرطوب نمودن قسمت‌های مختلف گیاه بر روی آن تاثیر گذاشته و در نتیجه گاها عواقب نامطلوب مختلفی مانند سوختگی برگ، لکه‌دار شدن و تغییر شکل میوه، پوسیدگی ساقه و… را به همراه دارند. از آنجایی که استفاده از سیستم‌های بارانی و قطره‌ای به سرمایه‌گذاری بالایی نیاز دارند بهتر است از این سیستم‌ها به جای استفاده برای محصولاتی مانند گندم و سویا، برای کشت محصولات با ارزش افزوده بالاتر مانند سبزیجات، میوه‌ها و محصولات باغی استفاده نمود.
امیدواریم از این مقاله استفاده لازم را کرده باشید.
